Likwidacja majątku dłużnika a uniknięcie utraty mieszkania

Jednym ze skutków ogłoszenia upadłości dłużnika jest rozpoczęcie procesu sprzedaży wszystkich składników majątku podlegających egzekucji, zwłaszcza nieruchomości.

W typowym przebiegu postępowania syndyk dokonuje sprzedaży składników majątku najczęściej w drodze przetargu/licytacji odpowiednio do treści przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w postępowaniu cywilnym a wygrywający przetarg staje się właścicielem licytowanego składnika po uiszczeniu ceny nabycia na rachunek masy upadłości.

Czy istnieje zatem jakikolwiek sposób na to aby np. wspólna nieruchomość małżonków, z których w stosunku tylko do jednego ogłoszono upadłość pozostała w ich posiadaniu pomimo sprzedaży przez syndyka w wyniku likwidacji masy upadłości do której przecież ta nieruchomość wchodzi?

Odpowiedzią na pytanie jest tzw. przygotowana likwidacja uregulowana w art. 491² ust. 1 a. prawa upadłościowego. Artykuł ten przewiduje, że w postępowaniu o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej uczestnik postępowania może złożyć wniosek o zatwierdzeniu sprzedaży składników majątku o oznaczonej wartości.

W praktyce oznacza to, że uczestnik postępowania już przy złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, może wskazać nabywcę określonego składnika majątku, który w przeciwnym razie i tak będzie podlegał likwidacji (sprzedaży) w toku właściwego postępowania upadłościowego.

Rozwiązanie to jest szczególnie atrakcyjne dla małżonków upadłego czy innych członków rodziny, gdy przedmiotem licytacji ma być objęta np. wspólna nieruchomość a małżonek wypłacalny czy właśnie najbliżsi posiadają własne środki finansowe na jej zakup.

Aby osiągnąć efekt w postaci całkowitego oddłużenia niewypłacalnego małżonka, dobrym rozwiązaniem jest złożenie wniosku o ogłoszenie jego upadłości z jednoczesną ofertą zakupu określonego składnika przez wskazaną we wniosku osobę. Efektem jest zachowanie nieruchomości w faktycznym posiadaniu rodziny, której nie nabywa osoba trzecia a z drugiej strony osiągnięty zostaje cel postepowania upadłościowego z udziałem konsumenta w postaci ostatecznego umorzenia pozostałych niespłaconych zobowiązań dłużnika.

Ustawa prawo upadłościowe w art. 56b i 56c określają za jaką cenę możliwe jest nabycie składników majątku dłużnika w trybie przygotowanej likwidacji czyli tzw. pre-packu.

Cena uzależniona jest od więzi łączących nabywcę z osobą upadłego.

I tak, jeżeli nabywca jest:

• Małżonkiem
• Krewnym lub powinowatym w linii prostej;
• Lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie;
• Osobą pozostającą z dłużnikiem w faktycznym związku, prowadzącą z nim wspólne gospodarstwo domowe
• Przysposobioną lub przysposabiającym

nabycia można dokonać tylko po cenie nie niższej niż oszacowana przez właściwego biegłego sądowego, czyli po cenie rynkowej.

Jeżeli natomiast nabywcą jest osoba obca (spoza kręgu osób wymienionych powyżej) , Sąd wyraża zgodę na warunki nabycia wskazane w ofercie, o ile wskazana tam cena jest wyższa aniżeli możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji ( sprzedaży) w trybie ogólnym, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które musiały by być poniesione przy sprzedaży składnika majątku w tym trybie. Wyjątkowo Sąd może się zgodzić na sprzedaż po cenie zbliżonej (a zatem niższej od możliwej do uzyskania w toku postępowania) jeżeli przemawia za tym np. ważny interes publiczny.